Cây ổi là loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao, đặc biệt khi nhà vườn có thể chủ động điều chỉnh thời điểm thu hoạch, đưa ổi ra thị trường vào các tháng trái vụ. Để làm được điều này, việc nắm vững kỹ thuật kích thích ổi ra hoa đồng loạt là chìa khóa thành công.

Quy trình kích ổi ra hoa không phức tạp, chủ yếu tập trung vào cắt tỉa và điều chỉnh dinh dưỡng một cách có chủ đích. Nông Nghiệp Dế Mèn sẽ hướng dẫn chi tiết từng bước, giúp bạn làm chủ quy trình canh tác, đảm bảo vườn ổi ra hoa rộ, đậu quả nhiều và mang lại năng suất ổn định.

NGUYÊN NHÂN ỔI KHÔNG RA HOA

Ổi có đặc điểm sinh học rất riêng, khác biệt với nhiều loại cây ăn quả khác ở chỗ nó ra hoa trên các chồi non (cành non) mới mọc từ nách lá của cành đã già. Do đó, việc tạo ra chồi non mới chất lượng là điều kiện tiên quyết để kích thích quá trình ra hoa.

Ổi ra hoa ở đâu và cơ chế phân hóa mầm hoa

• Vị trí ra hoa: Hoa ổi thường mọc ở nách lá của các chồi non (cành cấp 1, 2) được sinh ra từ các cành đã được cắt tỉa hoặc bấm ngọn trước đó.
• Cơ chế sinh lý: Để cây ổi chuyển từ trạng thái sinh trưởng dinh dưỡng (ra cành, lá) sang sinh trưởng sinh sản (ra hoa, kết quả), cây cần có tỷ lệ Carbon/Nitrogen (C/N) cao. Việc cắt tỉa và bón phân Lân/Kali cao chính là cách để tạo ra tỷ lệ C/N này, thúc đẩy cây phân hóa mầm hoa.

Nguyên nhân chính khiến ổi chỉ ra lá, không ra hoa/đậu quả

Nếu cây ổi của bạn phát triển cành lá sum suê nhưng lại ít hoặc không có hoa, rất có thể cây đang gặp một trong những vấn đề sau:

• Bón Thừa Đạm (N): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Phân đạm kích thích cây phát triển cành, lá quá mức, làm ức chế quá trình phân hóa mầm hoa.
• Thiếu Lân (P) và Kali (K): Lân và Kali là hai yếu tố quan trọng nhất giúp cây chuyển hóa năng lượng và là chìa khóa cho quá trình phân hóa mầm hoa. Thiếu Lân/Kali, cây khó có thể chuyển sang giai đoạn sinh sản.
• Cây quá rậm rạp và thiếu ánh sáng: Tán cây thiếu thông thoáng, ánh sáng không đủ chiếu vào bên trong. Ánh sáng đóng vai trò quan trọng trong việc tổng hợp Carbohydrate, góp phần tạo nên tỷ lệ C/N cao cần thiết.
• Quản lý nước không tốt: Đất không thoát nước tốt, độ ẩm quá cao, hoặc cây bị úng ngập thường xuyên, làm rễ thiếu oxy cục bộ, cây chỉ đi cành lá.

Việc khắc phục những nguyên nhân này là nền tảng trước khi áp dụng các kỹ thuật kích thích hoa chuyên sâu.

KỸ THUẬT QUYẾT ĐỊNH CẮT TỈA CÀNH VÀ BẤM NGỌN KÍCH THÍCH RA HOA

Cây ổi có cơ chế ra hoa trên các chồi non (cành non) mới mọc. Do đó, cắt tỉa cành chính là biện pháp can thiệp vật lý mạnh mẽ nhất và quan trọng nhất để tạo ra một đợt chồi non đồng loạt, sẵn sàng mang hoa. Kỹ thuật này giúp kiểm soát chiều cao cây, tạo tán thông thoáng và dồn dinh dưỡng vào nụ.

Nguyên tắc cắt tỉa cành tạo tán cơ bản

Việc cắt tỉa cần được thực hiện định kỳ, đặc biệt là sau mỗi đợt thu hoạch.

• Định hình khung tán: Khi cây ổi đạt khoảng 2 năm tuổi hoặc cao 1m, cần cắt toàn bộ ngọn cây (đốn đau) để khống chế chiều cao, tạo điều kiện cho cây phân nhánh bên, giúp cho việc chăm sóc và thu hoạch sau này dễ dàng hơn.
• Tỉa bỏ cành vô hiệu: Loại bỏ các cành vượt (mọc thẳng đứng, không có khả năng mang quả), cành tăm, cành sâu bệnh, cành khô và các cành mọc quá sát mặt đất hoặc đan chéo vào nhau. Việc này giúp tán cây thông thoáng, hạn chế sâu bệnh và tối ưu hóa việc đón ánh sáng.

Kỹ thuật bấm ngọn kích thích ổi ra hoa đồng loạt

Đây là kỹ thuật bắt buộc để điều khiển chồi non ra hoa theo ý muốn, đặc biệt khi xử lý ra hoa trái vụ.

Bước 1: Cắt ngắn cành cấp 2, 3 sau thu hoạch

• Sau khi thu hoạch, sử dụng kéo sắc cắt ngắn các cành đã cho quả. Chỉ nên để lại đoạn cành khoảng 30-60cm (tương đương 2-4 cặp lá) để kích thích mắt ngủ bên dưới nảy mầm và ra chồi non mới.

Bước 2: Xử lý ngọn chồi non mang hoa

• Quan sát chồi non mới mọc (cành non). Khi chồi này đã có dấu hiệu ra 1 cặp hoa hoặc nụ ở nách lá, bà con lập tức dùng kéo bấm bỏ đọt non (ngọn chồi).
• Lưu ý: Chỉ cần để lại 1-2 cặp lá phía trên cặp hoa đó.

Mục đích của việc bấm ngọn: Việc làm này nhằm mục đích “chặn đứng” sự phát triển cành lá, buộc cây phải dồn toàn bộ dinh dưỡng vào nuôi dưỡng cặp hoa/nụ vừa hình thành.

Tần suất Bấm Đọt: Việc bấm đọt cần diễn ra thường xuyên, khoảng 1-2 tuần/lần, trong suốt giai đoạn làm bông và đậu trái để kiểm soát chiều dài cành và duy trì năng suất.

Những điều cần lưu ý khi cắt tỉa

• Vệ sinh vết cắt: Đối với các vết cắt lớn (đường kính > 1cm), cần quét sơn, vôi hoặc thuốc trừ nấm sinh học lên bề mặt vết cắt để tránh nấm bệnh xâm nhập.
• Thời tiết: Không nên tiến hành cắt tỉa trong những ngày mưa to hoặc ẩm độ không khí quá cao, vì điều kiện ẩm ướt dễ tạo môi trường cho nấm bệnh phát triển.
• Công cụ: Luôn sử dụng kéo chuyên dụng, sắc bén để vết cắt gọn gàng, giúp cây phục hồi nhanh.

ĐIỀU CHỈNH DINH DƯỠNG CÂN BẰNG C/N BẰNG P/K CAO

Sau khi cắt tỉa và bấm ngọn (tạo vết thương), cây bước vào giai đoạn phục hồi và chuyển hóa. Đây là thời điểm vàng để can thiệp bằng dinh dưỡng, thay đổi tỷ lệ Carbon/Nitrogen (C/N) trong cây, buộc cây chuyển sang giai đoạn sinh sản (ra hoa).

Bón gốc tạo mầm hoa và phục hồi rễ (Trước khi ra hoa 1 tháng)

Việc bón phân gốc cần được thực hiện ngay sau khi cắt tỉa cành khoảng 5-7 ngày, khi cây bắt đầu có dấu hiệu phục hồi.

Nguyên tắc: Ngừng cung cấp Đạm (N) và Tăng cường Lân (P) và Kali (K). Việc này làm giảm sinh trưởng dinh dưỡng và tăng cường tích lũy vật chất khô, thúc đẩy phân hóa mầm hoa.

Công thức bón:

Sử dụng các công thức NPK có hàm lượng P/K cao (ví dụ: NPK 6-30-30, 5-45-10, hoặc NPK 10-60-10).

Liều lượng khuyến nghị: Bón rải quanh gốc 200-300g NPK/gốc cho cây từ 3 năm tuổi trở lên.

Bổ sung hữu cơ: Kết hợp bón Phân chuồng hoai mục (10-15kg/gốc) hoặc các sản phẩm giàu Humic acid/Phân trùn quế. Phân hữu cơ giúp phục hồi hệ rễ, tăng cường hấp thu dinh dưỡng và cải tạo đất.

Kỹ thuật bón:

• Cuốc rãnh vòng quanh gốc (tùy theo tán cây, cách gốc 0,7-1m).
• Rải phân vào rãnh rồi lấp đất, sau đó tưới đẫm nước để phân tan và rễ hấp thụ.

Phun lá kích thích phân hóa mầm hoa và chặn đọt

Biện pháp phun qua lá giúp dinh dưỡng được hấp thụ nhanh chóng và trực tiếp hơn, tác động tức thì lên các chồi non vừa mọc.

Phun tạo mầm (Lân và Kali cao):

• Phun các sản phẩm có hàm lượng P/K cao như MKP (0-52-34), hoặc các công thức Lân/Kali chuyên dùng kích hoa (như 10-60-10, Lân 86).
• Tần suất: Phun 2-3 lần, mỗi lần cách nhau 5-7 ngày.
• Mục đích: Đẩy nhanh quá trình phân hóa mầm hoa từ bên trong lá và nách cành non, làm dày và già lá nhanh chóng.

Phun bổ sung vi lượng Bo:

• Bo là vi lượng cực kỳ quan trọng trong giai đoạn làm bông, giúp tăng sức sống của hạt phấn, hỗ trợ thụ phấn thành công, từ đó hạn chế rụng hoa và rụng trái non sinh lý.
• Nên kết hợp phun Bo cùng với các lần phun tạo mầm P/K cao.

Phun chặn đọt non mới:

• Nếu cây vẫn có xu hướng ra đọt non (cơi lá mới), sử dụng sản phẩm Siêu chặn đọt Mikato để ức chế đọt non.
• Mục đích: Đảm bảo cây tập trung 100% năng lượng cho việc hình thành hoa thay vì tạo cành lá mới.

Thời điểm phun: Phun ướt đều 2 mặt lá và các chồi non đã cắt tỉa. Tránh phun khi trời nắng gắt hoặc sắp mưa.

BIỆN PHÁP BỔ TRỢ: KÍCH ỔI RA HOA TRÁI VỤ VÀ QUẢN LÝ NƯỚC

Đối với mục tiêu làm ổi ra hoa trái vụ (hoặc đồng loạt theo ý muốn), chỉ cắt tỉa và bón phân là chưa đủ. Việc tạo ra một trạng thái “khô hạn giả” hoặc stress sinh lý là yếu tố quyết định để kích hoạt bản năng sinh sản của cây ổi.

Kỹ thuật “Xiết nước” (Tạo khô hạn giả)

Xiết nước là biện pháp tạo ra sự căng thẳng sinh lý cho cây, khiến cây cảm nhận được sự đe dọa về môi trường sống và buộc phải chuyển sang giai đoạn sinh sản (ra hoa) để duy trì nòi giống.

Thời điểm áp dụng: Chỉ thực hiện sau khi đã hoàn thành việc cắt tỉa cành và bón phân Lân/Kali cao (giai đoạn tạo mầm hoa) khoảng 10-15 ngày.

Thực hiện:

• Tiến hành ngưng tưới nước hoàn toàn trong vài ngày hoặc vài tuần (tùy thuộc vào loại đất và thời tiết).
• Giữ cho đất khô ráo cho đến khi cây ổi có dấu hiệu héo nhẹ (lá hơi rũ xuống, hoặc có thể rụng bớt lá chân).

Nguyên tắc: Giai đoạn xiết nước càng kéo dài (trong giới hạn an toàn), sự phân hóa mầm hoa càng mạnh và đồng loạt.

Phục hồi: Khi quan sát thấy mắt cua (dấu hiệu mầm hoa) hoặc nụ hoa bắt đầu nhú ra ở nách lá (thường mất khoảng 10-20 ngày), bà con phải bổ sung nước trở lại. Lưu ý: Tưới nước từ từ, nhẹ nhàng, không được tưới đẫm đột ngột vì có thể gây sốc cây và làm rụng hoa.

Quản lý độ ẩm đất sau giai đoạn xiết nước

Sau khi cây đã ra hoa và chuẩn bị đậu quả, việc quản lý độ ẩm là rất quan trọng để tránh rụng hoa và quả non.

• Duy trì độ ẩm: Duy trì độ ẩm đất ở mức ổn định (khoảng 60-70%). Tưới nước 2-3 ngày/lần tùy thuộc vào điều kiện thời tiết (nhiệt độ và độ ẩm không khí).
• Thoát nước tốt: Tuyệt đối tránh để đất ngập úng trong giai đoạn này. Thừa nước là nguyên nhân hàng đầu khiến cây quay lại phát triển cành lá (sinh trưởng dinh dưỡng) và gây rụng hoa hàng loạt.
• Phủ gốc: Sử dụng rơm rạ, cỏ khô hoặc vật liệu hữu cơ để phủ gốc, giúp giữ ẩm đất đồng thời điều hòa nhiệt độ đất, tránh sự biến đổi độ ẩm đột ngột.

Phun thuốc bảo vệ thực vật dự phòng

Khi cây ra hoa và nhú đọt non, chúng rất nhạy cảm với sâu bệnh. Cần chuẩn bị các biện pháp phòng trừ kịp thời.

• Sâu rầy: Đọt non và hoa là mục tiêu của rầy chổng cánh, rệp sáp và bọ trĩ. Nên phun phòng các loại thuốc đặc trị rầy, bọ trĩ ở giai đoạn trước khi ra hoa và sau khi đậu quả non.
• Nấm bệnh: Phòng trừ các bệnh như thán thư, mốc sương, đặc biệt trong điều kiện thời tiết ẩm ướt. Sử dụng các loại thuốc trừ nấm phổ rộng kết hợp với lần phun tạo mầm cuối cùng.

CHĂM SÓC VÀ QUẢN LÝ GIAI ĐOẠN RA HOA, ĐẬU TRÁI NON

Giai đoạn cây ổi ra hoa và đậu trái non là giai đoạn nhạy cảm nhất, quyết định trực tiếp đến năng suất cuối cùng. Mục tiêu là bảo vệ hoa, tăng cường thụ phấn, và dồn dinh dưỡng vào số lượng quả được chọn lọc.

Tỉa bớt nụ và quả ổi non để chọn lọc

Tỉa bớt là hành động cần thiết để dồn dinh dưỡng, giúp những quả còn lại phát triển tối đa kích thước, độ giòn và độ ngọt, tránh tình trạng cây nuôi quá nhiều quả dẫn đến quả nhỏ và kém chất lượng.

• Tỉa nụ/hoa: Quan sát và tỉa bớt các nụ hoa yếu, dị dạng ngay từ khi mới nhú. Đối với chùm hoa mọc đôi (hoặc chùm ba), nên giữ lại một hoa khỏe mạnh nhất (thường là hoa ở giữa).
• Tỉa quả non: Khi quả non đạt kích thước bằng ngón tay cái, tiến hành tỉa bớt. Trên mỗi cành mang quả đã bấm ngọn, chỉ nên giữ lại 1-2 quả hoặc tối đa 4 quả nếu cành khỏe và được chăm sóc tốt nhất.
• Mục đích: Đảm bảo mỗi quả có đủ không gian và dinh dưỡng để phát triển đạt chuẩn thương phẩm cao.

Kỹ thuật bao trái và vai trò của nó

Bao trái là kỹ thuật tối quan trọng trong trồng ổi để đạt chất lượng xuất khẩu hoặc bán ra thị trường với giá cao.

Thời điểm bao trái: Bao trái khi quả đạt kích thước khoảng ngón chân cái (hoặc bằng trứng cút) trở lên. Không bao quá sớm vì dễ gây úng hoặc làm rụng quả.

Vật liệu: Sử dụng túi bao chuyên dụng (thường là túi xốp trắng bên trong và túi nylon bên ngoài) để bảo vệ quả.

Lợi ích:

• Phòng trừ sâu bệnh: Ngăn chặn tuyệt đối sự tấn công của ruồi vàng đục quả – dịch hại nguy hiểm nhất trên cây ổi.
• Cải thiện mẫu mã: Trái ổi sẽ có màu sắc sáng, vỏ đẹp, không bị nám, sẹo do côn trùng, nắng gắt hoặc nấm bệnh.
• Giảm phun thuốc: Hạn chế số lần phun thuốc bảo vệ thực vật, giúp sản phẩm an toàn hơn.

Quản lý dinh dưỡng giai đoạn nuôi trái

Sau khi cây đã đậu trái ổn định, công thức dinh dưỡng phải thay đổi để tập trung vào chất lượng quả.

Chuyển sang Sumo và Kali hữu cơ để nuôi trái lớn nhanh và đồng đều.

• Tần suất bón: Bón định kỳ 15-20 ngày/lần (tùy theo độ tuổi và sức khỏe cây).

Bổ sung chất lượng: Bổ sung Kali Sulfat (K2SO4) qua lá hoặc rải gốc trong giai đoạn quả lớn khoảng 1 tháng trước khi thu hoạch để tăng độ ngọt, độ giòn và hương vị của trái.

Phòng rụng trái non: Tiếp tục phun bổ sung Canxi Bo định kỳ. Canxi làm cuống trái chắc khỏe, giúp cố định trái non, giảm tối đa tình trạng rụng trái sinh lý.

Tưới nước: Duy trì tưới đều đặn, không để đất bị khô kiệt vì điều này sẽ làm giảm khả năng vận chuyển dinh dưỡng lên trái, gây nứt và rụng quả.

Việc làm chủ kỹ thuật kích thích ổi ra hoa đồng loạt không chỉ là câu chuyện về bón phân hay cắt tỉa đơn lẻ, mà là sự phối hợp đồng bộ của một quy trình canh tác có tính toán.

Khi áp dụng đúng các bước này, nhà vườn sẽ chủ động hoàn toàn về thời điểm thu hoạch, không chỉ đạt năng suất vượt trội mà còn đảm bảo chất lượng quả giòn, ngọt, mang lại hiệu quả kinh tế tối đa. Chúc bà con thành công!

Kỹ sư Nông Nghiệp Dế Mèn tư vấn bà con kỹ thuật xử lý ra hoa miễn phí!!!

Gọi Hotline Kỹ Sư Hỗ Trợ